Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2008

Εισαγωγικό σημείωμα

Σκοπός αυτού του ιστολογίου είναι η ανάδειξη της λακωνικής ιστορίας αλλά του παρόντος του λακωνικού χώρου.
Πίστη μας είναι ότι η Λακωνία δεν είναι μόνο οι "300" του Χόλυγουντ, αλλά κάτι βαθύτερο και σημαντικότερο.
Η Λακωνία στη μακραίωνη ιστορία της δημιούργησε πολιτισμό, υπήρξε κομβικό σημείο σε κάθε ιστορική στάση της Ελλάδας, μυκηναϊκή, αρχαϊκή, κλασσική, ελληνιστική, βυζαντινή και νεώτερη. Επίσης υπάρχει και η προϊστορική Λακωνία που δεν έχει τύχει όσης προσοχής της αξίζει.
Παρατηρείται όμως, μετά την δημιουργία του νεώτερου ελληνικού κράτους, μαζί με την περιθωριοποίηση του λακωνικού χώρου και η περιθωριοποίηση της ιστορίας της Λακωνίας και η παρουσίαση μόνον αυτής της κλασσικής περιόδου, ως ο αρνητικός πόλος της αθηναϊκής. Το δίπολο "καλός, πολιτισμένος Αθηναίος" - "κακός, απολίτιστος, μιλιταριστής Σπαρτιάτης" αποτέλεσε και αποτελεί μέρος του εθνικού, ιστορικού μύθου μας.
Δεν πρέπει βέβαια να εθελοτυφλούμε. Η λακωνική ιστορία έχει και μελανές σελίδες, όπως η ιστορία κάθε τόπου. Η κριτική αντιμετώπιση αυτών των δύσκολων ιστορικών στιγμών είναι καθήκον μας και θα προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τις ακρότητες.
Περιμένουμε στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του ιστολογίου μας τις απόψεις, τα σχόλια και τα άρθρα σας και εφόσον πληρούν τον μόνον όρο που τίθεται, της ιστορικής ακρίβειας και νηφαλειότητας, θα δημοσιεύονται επώνυμα (ονοματεπώνυμο ή e-mail ή όνομα ιστολογίου).
Ανώνυμα ή υβριστικά σχόλια στις αναρτήσεις θα διαγράφονται το συντομότερο δυνατό.
Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη βοήθειά σας.

10 σχόλια:

Λακων είπε...

Η Σπάρτη είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που θέλουν να μας παρουσιάσουν.
Είναι οι Δωρικοί κίονες της Ακρόπολης.
Είναι οι Καρυάτιδες του Παρθενώνα, οι κόρες από τις Καρυές της Λακωνίας.
Σήμερα λέμε πως το Λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν και όχι το Αθηναΐζειν.
Στην αρχαιότητα έλεγαν πως το φιλοσοφείν παρά το φιλογυμναστείν εστί Λακωνίζειν.
Μέχρι και τον Καβάφη φρόντισαν κάποια ξόανα να ερμηνεύσουν όπως θέλουν.
Την Καβαφική ειρωνεία του "Για Λακεδαιμόνιους να ομιλούμε τώρα" την απέδωσαν αλλιώς.
Ποτέ και καμία κοινωνία δεν θα φτάσει την τελειότητα της Σπάρτης και των πολιτών της.

ΝΙΝΘΙΑ είπε...

Συμφωνώ μαζί σου απόλυτα.
Ειδικότερα ένα από τα πρώτα θέματα που επιθυμώ να παρουσιάσω αφορά τις αιτίες που οδήγησαν στο περίφημο "πλην Λακεδαιμονίων", αιτίες που σχολαστικά αποφεύγουν οι ιστορικοί να παρουσιάσουν και ερμηνεύσουν.

Λακων είπε...

Όποιος μελετήσει προσεκτικά τον Καβάφη ξέρει πως αποθέωνε πάντοτε τη Σπάρτη.
Σε όλα τα ποιήματα του ειρωνευόταν τους ελληνιστικούς χρόνους και τους ηγέτες των(Λαγίδης χθεσινός)όπως την "κοινή" ελληνική λαλιά.
Δεν είχαν μάθει οι Σπαρτιάτες να τους διατάζουν ως πολύτιμους υπηρέτας...
To "Για Λακεδαιμόνιους να λέμε τώρα" είναι η μεγαλύτερη φιλοφρόνηση που έγινε ποτέ στη Σπάρτη".

Λακων είπε...

Και ένα απόσπασμα απο τη Γκέμμα του Λιαντίνη όπου μιλά για αυτό ακριβώς:

(…)Η κοσμοϊστορική ειρωνεία του Καβάφη για τους Λακεδαιμονίους όπως τη δουλεύει «Στα 200 π.Χ.» ουσιαστικά είναι η διαμαρτύρηση του για την πλάνη ολόκληρης της Ιστορίας σχετικά με τις κρίσεις για το αληθινό πρόσωπο της Σπάρτης.

Στη Σπάρτη ο βασιλιάς πολεμούσε δίπλα στο στρατιώτη σαν ίσος. Και στην ώρα του φαγητού η μόνη διαφορά του από τον πολίτη ήταν ότι καθόταν στην κορυφή της τράπεζας και αντί για μια μερίδα ελάβαινε δύο.

Ο νεαρός Σπαρτιάτης τη γυναίκα που παντρευόταν, την έκλεβε. Τη γιόμιζε σπέρμα και ηδονή μέσα στον αχυρώνα, και με το χάραμα έφευγε προτού τη χορτάσει. Να του αφήνει την αίσθηση ότι όλη τη νύχτα δεν την άγγιξε. Και αυτό για χρόνια λέει ο Πλούταρχος. Μα αυτό είναι το θεϊκό αίσθημα της ερωτικής στέρησης. Και γι’ αυτό η μητέρα του Έρωτα είναι η Πενία καθώς λέει στο Συμπόσιο ο Πλάτων.

Όχι. Η Σπάρτη δεν ήταν η ολιγαρχία και η συντήρηση. Η Σπάρτη δεν ήταν η τροχοπέδη και η μυωπία. Η Σπάρτη δεν ήταν η στρατοκρατία και η ανέχεια. Δεν υπήρξε ο αντικοινωνικός εταίρος, ο δόλιος σύμμαχος, ο κακόπιστος ομιλητής, ο συμπλεγματικός πολίτης, ο συμπότης, ο αφιλόκαλος, ο άξεστος επισκέπτης. Ο αγέλαστος, ο αγροίκος, ο αδιάκριτος, ο ανεόρταστος.

Το εναντίο θα ειπώ. Η Σπάρτη είναι η ωραία Ελένη στο δρόμο της για την Κρανάη και για την ποίηση. Η Σπάρτη είναι ο Σθενελαϊδας. Που με μία δημηγορία δέκα λεπτών γονάτισε την υπερφίαλη Αθήνα και κατέαξε τα σκέλη ολόκληρης της Ελλάδας. Όταν αργότερα οι σύμμαχοι των Αθηναίων επρότειναν να κατασκαφτεί η Αθήνα, και να γίνει τόπος να βόσκουν πρόβατα, σηκώθηκε η Σπάρτη και με χειρονομία βασιλική απαγόρεψε στους Έλληνες να καταστρέψουν την πόλη που έσωσε την λευτεριά των Ελλήνων στα Μηδικά. Η Σπάρτη είναι οι οπλίτες που μείνανε στις θερμοπύλες. Να βλέπουν μέσα στους αιώνες, λέει ο Καβάφης, πως εκείνοι που πάντα θα περνούν είναι οι δειλοί και οι προδότες. Η Σπάρτη είναι ο πρίγκηπας Ορέστης. Που τρέχει με το άρμα και τινάζει σπίθες πάνω στο λιθόστρωτο της ανθρώπινης μοίρας. Η Σπάρτη είναι ο δωριέας Ηρακλής, που προσπερνάει αμίλητος την Κακία και χαιρετίζει εύβουλος την Αρετή. Για να καταπαλεύει σε όλη του τη ζωή λιοντάρια και σκύλους, Άρπυιες και ύδρες, και όλα τα τέρατα του μέσα μας ανθρώπου. Η Σπάρτη είναι ο Λυκούργος στον Αλφειό που εφύτευε την ελιά και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Η Σπάρτη είναι τα θυρόφυλλα της χαλκίοινης Αθηνάς, που τιμωρούν τους επιλήσμονες. Η Σπάρτη είναι το δείγμα γραφής και ύφους του Θουκυδίδη. Του κατά την ανάγκη τραγικού μηνύτορα των ανθρωπίνων.
Η Σπάρτη είναι ο δωρικός κίονας του Παρθενώνα. Και οι μαρμάρινες κόρες του Ερέχθειου, οι Καρυάτιδες με τη στολή των κοριτσιών από τις Καρυές της Λακωνίας. Η Σπάρτη είναι ο Στοχασμός του φιλολάκωνα Πλάτωνα σαν οδηγία αρετής. Η Σπάρτη είναι ο Στοχασμός του φιλολάκωνα Σωκράτη σαν προαίρεση θανάτου. Η Σπάρτη είναι η βασίλισσα Κρατησίκλεια, θα ειπεί ο Καβάφης, όταν δεν ειρωνεύεται. Η υπέροχη γυναίκα που κρατά τι κλέος του ανθρώπου στα χέρια της, όπως στα δικά του χέρια κρατά το χαλάζι ο Βοριάς στο ρολόϊ του Καρρύστου

Το φρόνημα της Σπάρτης ασφαλώς δεν ήταν ικανός
να νοιώσει ένας Λαγίδης χθεσινός,

θα ξαναπεί ο Καβάφης όταν δεν ειρωνεύεται. Ένας εργολάβος χοιροτροφικής μονάδας στο Λούρο είναι ο επίγονος Λαγίδης. Πλούτισε και αγόρασε και μαϊμού. Μπορεί ποτέ ένας τέτοιος να συγκριθεί με την αρχοντιά της οικογένειας των Υψηλάντηδων; Τέτοιοι είναι οι επίγονοι αγνάντια στους Σπαρτιάτες.

Αυτό το φρόνημα της Σπάρτης που οι ιστορικοί, οι φιλόσοφοι, και οι παιδαγωγοί το παρασιώπησαν αστόχαστα και συνωμοτικά σε ολόκληρη την ιστορική πορεία, το δίνουν απαραχάρακτο τρείς προτάσεις του Πλούταρχου στη βιογραφία του Λυκούργου.

Η πρόταση 13 λέει ότι ο Λυκούργος το σύνταγμά του από το πρώτο ως το τελευταίο άρθρο του, το ‘χτισε πάνω στη δύναμη της παιδείας. «Το γαρ όλον και παν έργον της νομοθεσίας είς την παιδείαν ανήψεν».

Η πρόταση 14 λέει ότι ο Λυκούργος ξεκίνησε από τη θέση ότι η παιδεία των νέων είναι το πιο τρανό και το πιο ωραίο έργο του νομοθέτη. « Της παιδείας, ην μέγιστον ηγείτο του νομοθέτου και κάλλιστον έργον είναι».

Η πρόταση 30 λέει ότι ο τρόπος που ζούσαν οι άνθρωποι στη Σπάρτη δεν ήταν η συμβατική ζωή ενός εύνομου συνόλου. Αλλά ολόκληρο το κράτος ζούσε όπως θα ζούσε ένας πολίτης που υψώθηκε στν περιωπή της ακραίας γνώσης και της ακραίας άθλησης. « Ού πόλεως η Σπάρτη πολιτείαν, αλλ’ ανδρός ασκητού και σοφού βίον έχουσαν».

Βέβαια. Μέσα στην βαρβαρότητα και την κτηνωδία που ζούμε και ανατρέφουμε τα παιδιά μας, βλαστούς απαλούς στη διάκριση και το γούστο μάχλων τράγων, ποιος θα τολμήσει να πιάσει στο στόμα του τέτοιους πολίτες;

Μη μιλατε λοιπόν για Λακεδαιμονίους!

ΝΙΝΘΙΑ είπε...

Σε ευχαριστώ για το απόσπασμα από την "Γκέμμα" του Λιαντίνη, πού ήταν και κοντοχωριανός μου. Είναι αυτό που γοήτευσε και εμένα όταν διάβασα το βιβλίο του.
Αυτή τη Σπάρτη λατρεύω, τον Ταύγετο που είναι ο δικός μας Παρθενώνας, όπως έλεγε ο Νιρβάνας, το Μυστρά που είναι η δική μας μικρή Κωνσταντινούπολη, τον Πλήθωνα Γεμιστό, το δικό μας βυζαντινό Πλάτωνα, αυτόν που έχουν εξαφανίσει οι ρασοφόροι και τόσα άλλα.

ΝΙΝΘΙΑ είπε...

Μου επιτρέπεις να δημοσιεύσω το απόσπασμα από τη "Γκέμμα" με τη δική σου υπογραφή φυσικά; Αν ναι, στείλε μου εκδότη και έτος έκδοσης για να είμαστε σωστοί.
Θα πρέπει να το δημοσιεύσεις και στο δικό σου ιστολόγιο. Τέτοια κείμενα πρέπει να γίνονται ευρέως γνωστά.

U.t.b.f είπε...

Χαίρομαι πράγματι που υπάρχουν άνθρωποι που αγαπούν κα νοίαζονται για αυτήν την αιώνια πόλη την Σπάρτη.
Σπάρτη σημαίνει ελευθερία.

Λάκων ερωτηθείς τι επίσταται,είπεν:'ελέυθερος είναι'
Μετάφραση
Ερωτηθείς κάποιος Σπαρτιάτης, τι ξέρει να κάνει απάντησε: ' Να είμαι ελεύθερος'

μελονικος είπε...

Ε!! Πατριώτες μη παίρνεται φόρα.!!

2500 χρόνια μετά τον Λυκούργο μπορούμε να δούμε την αλήθεια γυμνή.
Η Σπάρτη είναι όλα αυτά.
Ποιος να το αμφισβητήσει??
Είναι όμως και άλλα πολλά.
Το ίδιο σημαντικά.
Αλλά την αδικούμε αν δε πούμε για την “κρυπτία”
Για τον θάνατο του λαμπρού βασιλιά Κλεομένη
Για τους 2500 ήρωες βετεράνους είλωτες του πελοποννησιακού πολέμου, που ενώ τους είχαν τάξει να τους κάνουν νεοδαμώδεις, τους σφάξαν.
Για τις Πλαταιές!
Για την Ανταλκίδειο ειρήνη.
Πάντως χαιρετίζω το εξαίρετο βήμα αυτό των Λα κώνων.
Θα το διαβάζω με προσοχή (λάτρης της Σπάρτης, αν και από αλλού)
και θα κάνω τον αντίλογο όταν πιστεύω πως ξεπεράσατε τα όρια.

Λακων είπε...

Νίνθια συγγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση. Σε εμένα δεν υπάρχει copyright αλλά copyleft.
Ότι θες χρησιμοποίησε πολύ περισσότερο δε όταν κάτι δεν μου ανήκει.
Μη μου παρεξηγήσετε και το Νίκο. Είναι λάτρης της αρχαίας Σπάρτης αλλά και της Μάνης και θετικός άνθρωπος.
Μερικές φορές μπαίνει κάπως απότομα αλλά αν τον γνωρίσετε και απο κοντά θα καταλάβετε πως πρόκειται για εξαίρετο άνθρωπο.

Λακων είπε...

@nikos Διαβάζεις πολύ Αριστοτέλη ο οποίος αισθανόταν κόμπλεξ κατωτερότητας μπροστά στο Λυκούργο και έθαβε την Σπάρτη με κάθε ευκαιρία.
Θα έχεις την απάντηση και για τους νεοδαμώδεις και για την κρυπτεία και για πολλά άλλα.
2500 χιλιάδες Νίκο που αναφέρεις δεν ήταν όλος ο πληθυσμός Σπάρτης και Μεσσηνίας μαζί κατα δήλωση του ίδιου του Αριστοτέλη. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης αυτοδιαψεύδεται.
Και ο ίδιος ο Αριστοτέλης λέει πως το ξέρει ως φημολογία.
Αν οι Σπαρτιάτες σκότωναν είλωτες βετεράνους δεν θα είχαν τους είλωτες Σκιρίτες με την τιμητική διάκριση να προπορεύονται του βασιλιά στις μάχες και να θεωρούνται ένα απο τα μαχητικότερα τμήματα του Σπαρτιατικού στρατού.
Επι εκατονταετίες...
Την απάντηση βέβαια σε αυτά τη δίνει ο Πλούταρχος.
Καλά και άγια αυτά που λέει ο Αριστοτέλης και ο Πλάτων. Αλλά έμειναν στα λόγια και στις θεωρίες.
Ο Λυκούργος τα έκανε πράξη δημιουργώντας τη Σπάρτη με πολίτευμα αναλλοίωτο επι εκατοντάδες χρόνια.
Για αυτό και ξεπέρασε σε δόξα όλους τους Έλληνες. Τάδε έφη Πλούταρχος...